صدرا اعتمادی - روانشناسشماره اول، پانزدهم مرداد هزار و سیصد و نود و يک
تذکر: تصاویر این مقاله بنا به ضرورت آموزش مورد استفاده قرار گرفته است.
سیفیلیس یک بیماری باکتریایی است و در دو شکل جنسی (بیماری‌های آمیزشی) و غیرجنسی انتشار می‌یابد. این بیماری در اثر تماس مستقیم با پوست عفونی منتقل می‌شود. همچنین از مادر به نوزاد و
از طریق خون آلوده منتقل می‌شود. این بیماری در صورت درمان نشدن می‌تواند سبب زمین گیر شدن افراد یا مرگ آنها شود. روش تشخیص این بیماری آزمایش خون و کِشت میکروب است. توصیه می‌شود تمام زنان باردار این آزمایش خون را بدهند.
روش‌های انتقال سیفلیس :
آمیزش جنسی با فرد بیمار (آمیزش دهانی، مقعدی و مهبلی)، استفاده از سرنگ و سوزن مشترک، از مادر به نوزاد، و از طریق انتقال خون آلوده.
پیشگیری :
استفاده از کاندوم لاتکس در تمام مدت آمیزش جنسی لازم است. ابتلای شریک جنسی به سیفیلیس همیشه واضح نیست.
مراحل سه گانه بیماری :
۱- مرحله اولیه (شانکر)
دوره کمون(نهفتگی) سیفلیس به طور متوسط ۲۱ روز است. ۱۰ تا ۹۰ روز پس از ورود باکتری به بدن، زخم کوچک نرم، گرد و بدون دردی ایجاد می‌شود.به این زخم جلدی شانکرمی گویند. شانکر تناسلی معمولاً یکی است و شانکرهای غیر تناسلی روی لبها و حفره دهان دیده می‌شود . شانکر به صورت یک پاپول ظاهر می‌شود که دچار نکروز شده و زخمی می‌گردد . این زخم از سه دهم سانتی متر تا دوسانتی متر اندازه دارد . بدون درد بوده و سفت می‌باشد . قاعده آن دارای ترشح خفیف سروز است . لبه‌های زخم برجسته، صاف وکاملا واضح می‌باشد . لنفادنوپاتی ان بدون درد، سفت ومتمایز بوده، هرگز به هم نچسبیده و چرک نمی‌کند و در عرض یک یا دوهفته ایجاد می‌شود. شانکر بدون درمان درعرض سه تا 6 هفته با به جا گذاشتن اسکار بهبود می‌یابد. بیماری در سه چهارم موارد بهبود می‌یابد و دریک چهارم موارد، 6 هفته بعد از ظهور شانکر، علایم بالینی مرحله دوم ایجاد می شود .
یک هفته بعد از ظهور شانکر، تست‌های آزمایش خون و کِشت میکروب مثبت می‌شوند، درصورتی که این تست‌ها مثبت باشند با تست اختصاصی FTA تائید می‌شود. از دو تست اول در غربالگری و کنترل پاسخ به درمان استفاده می‌شود . اگر دو تست مذکور منفی باشد ولی شواهد بالینی سیفلیس را داشته باشیم باز هم از FTA استفاده می شود. بیماری که FTA او مثبت باشد تا آخر عمر این تستش مثبت خواه ماند. این تست در صد درصد سیفلیس ثانویه مثبت است .
۲-مرحله ثانویه (پدید آمدن راش)
در صورت درمان نشدن، ۴ تا ۱۰ هفته پس از ظهور شانکر، بیماری به شکل راش در یک یا چند منطقه از پوست نمایان می‌شود. ممکن است لکه‌های خشن کف دست یا پا پدید آید، یا به شکل نقاط برجسته و ترکیدنی، یا لکه‌های بزرگ نامنظم، و یا آکنه‌های بدشکل، یا جوش‌های پر چرک و ترکیدنی (مانند آبله مرغان) روی پوست ظاهر شود. سیفلیس مرحله دوم با ضایعات جلدی مخاطی، سندرم شبه آنفلوانزا و آدنوپاتی ژنزالیزه بدون درد مشخص می‌شود که دو تا ده هفته باقی می ماند. راش جلدی ان معمولا دوطرفه ومتقارن است.در هنگام شروع ضایعات، ممکن است فرد مبتلا به تب مختصری باشد. راش آن غیر التهابی و با شروع تدریجی بوده و تا مدت‌ها باقی می ماند. بدون درد یا خارش است. رنگ ضایعات مشابه گوشت تازه بریده یا یک ته رنگ مسی می‌باشد. شایع ترین نوع ضایعات «ماکولوپاپولر» است که معمولاً در کف دست و پا می‌باشد .ممکن است همراه کچلی ریش، موی سر و مژه‌ها بوده و یا روی سطوح مخاطی ظاهر شود. تمام ضایعات جلدی سیفلیس مرحله دوم، عفونی هستند. بنابراین در صورتی که نوع ضایعات را نمی دانید از لمس کردن انها پرهیز کنید.
راش در صورت درمان نشدن پس از ۲ یا ۶ هفته خود به خود از بین می‌رود و بیماری وارد مرحله سوم می‌شود.
۳-مرحله نهفته (سیفیلیس درمان نشده)
در این مرحله علایم مرحله قبل ناپدید شده است ولی باکتری فعال است و به اندام‌های داخلی صدمه می‌زند. از جمله مغز، اعصاب، چشم، قلب و رگ‌های خونی، کبد، استخوان‌ها و مفاصل. سیفلیس نهفته یعنی بیماری که تست سرولوژیک او مثبت است ولی بیماری فعال ندارد .طول مدت سیفلیس نهفته زودرس کمتر از یک سال و سیفلیس نهفته دیررس بیشتر از 4 سال می‌باشد .
در موارد نادری عوارض بیماری پس از سال‌ها ظاهر می‌شود که می‌تواند عدم هماهنگی در حرکت عضله‌ها، فلج شدن، کوری پیش رونده، دمانس یا سایر تغییرات روانی، دردهای مبهم، تهوع مکرر، تومورهایی در پوست، استخوان، کبد و … باشد.
عوارض :
– ابتلا به سیفیلیس خطر بروز ایدز را تا ۵ برابر افزایش می‌دهد.
– خطر به دنیا آمدن نوزاد مرده یا مرگ نوزاد پس از تولد در مادران بارداری که سیفیلیس درمان‌نشده دارند وجود دارد. سیفلیس مادرزادی هم ممکن است در این حالت اتفاق بیفتد . میکروب سیفلیس هر زمانی از حاملگی می‌تواند از جفت رد شود. درمان کافی مادر قبل از هفته شانزدهم حاملگی معمولاً مانع عفونت جنین می‌شود. درمان بعد از هفته ۱۸ ممکن است مادر را معالجه کند ولی مانع ایجاد عوارض در جنین نمی‌شود .
درمان :
برخلاف تشخیص دشوار سیفیلیس، درمان آن ساده است. در طی مراحل اول، دوم و نهفته اول تزریق دوز واحد پنی سیلین جهت درمان کافی است. افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند و حامله هم نیستند از آنتی بیوتیک‌های خوراکی مثل داکسی سایکلین، تتراسایکلین و یا اریترومایسین برای مدت ۲ هفته سود می برند.
• بیمارانی که در مرحله نهفته دیررس تشخیص داده می‌شوند و یا مرحله بندی برای آنها امکان پذیر نیست، نیاز به تزریق ۳ دوز پنی سیلین به فاصله یک هفته دارند.
• در بیمارانی که مبتلا به نوروسیفیلیس (درگیری سیستم اعصاب مرکزی) هستند؛ تزریق وریدی پنی سیلین جی هر ۴ ساعت برای ۱۰ تا ۱۴ روز مورد نیاز است. یک رژیم درمانی جایگزین دیگر، تزریق پنی سیلین یکبار در روز به همراه مصرف خوراکی پروبنیسید ۴ بار در روز برای مدت ۱۰ تا ۱۴ روز می‌باشد.
نکات بهداشتی مهم :
– گرچه سیفلیس یک بیماری خطرناک است اما در مراحل اولیه بیماری به راحتی قابل تشخیص و درمان می باشد. درمان آن بسیار ساده و کم هزینه است. بنابراین درصورت بروز علایم مشکوک بدون هیچ ترس یا شرمی باید به پزشک متخصص بیماری های عفونی مراجعه کنید.
– متاسفانه شیوع سیفیلس در جمعیت همجنس گرایان بسیار بالاست و بین سالهای 1999تا 2003 افزایش هفت درصدی این بیماری در میان افراد همجنس گرا گزارش شده است.
– سیفلیس به سادگی با استفاده از کاندوم قابل پیشگیری است .
– تشخیص علایم بالینی سیفلیس دربرخی از مراحل بیماری برای متخصص نیز دشوار است. بنابراین، نباید تصور کنید که می توانید این علایم را درشریک جنسی خود تشخیص دهید.
– سیفلیس بر خلاف ایدز، به سادگی از راه آمیزش دهانی انتقال می یابد.
ضایعات پوستی سیفلیس در پشت بیمار
ضایعات پوستی سیفلیس در سینه بیمار
سفلیس ثانویه : بروز ضایعات تناسلی در اطراف مقعد
عفونت اولیه سفلیس در تنه آلت تناسلی
References:
Marcus, U., Bremer, V., Hamouda, O.(2006) Understanding recent increases in the incidence of sexually transmitted infections in men having sex with men: changes in risk behavior from risk avoidance to risk reduction. Sex Transm. Dis. 33(1), 11–17
مجله الکترونیکی من مثل تو 